Programy hodowlane dla linii Galicja oraz Galicya

Odpowiedzialność to cecha, która charakteryzuje nasze podejście do hodowli matek pszczelich. Świadomość ingerencji w populację pszczół wpływa na podejmowane przez nas decyzje hodowlane. Znalezienie złotego środka pomiędzy potrzebami pszczelarzy a odpowiedzialnością za geny wprowadzane do środowiska jest trudne, lecz możliwe, a dla nas stało się priorytetem.

Prowadzimy dwa programy hodowlane w obrębie podgatunku Apis mellifera carnica, czyli pszczoły kraińskiej (często nazywaną też Krainką). Program krzyżowania pszczół dla linii Galicja oraz program doskonalenia genetycznego dla kraińskiej linii Galicya, dla których otwarte są odpowiednie rejestry i księgi. Prace hodowlane rozpoczęliśmy od programu krzyżowniczego, którego celem jest uzyskanie matek pszczelich tworzących rodziny radzące sobie w zmiennych klimatycznie warunkach południowej Polski. Krainki z linii Galicja są łagodne, a przy tym doskonale sprawdzają się w wykorzystaniu wczesnowiosennych pożytków.  Pośród cech użytkowych podlegających obserwacji i doskonaleniu te wymienione wyżej stały się cechami kluczowymi dla tej linii.

W chwili, gdy osiągnęliśmy założony w programie krzyżowania cel, zrobiliśmy kolejny krok, a mianowicie rozpoczęliśmy program doskonalenia genetycznego dla linii Galicya. Jest on swego rodzaju kontynuacją pierwszego i częściowo bazuje na tym samym materiale. W związku ze zmieniającymi się warunkami klimatycznymi nie tylko na świecie, ale również w Polsce, a w konsekwencji wzrostu liczby czynników chorobotwórczych, istotnym celem programu doskonalącego jest selekcja w kierunku wysokiego instynktu higienicznego. Cecha ta wsparta odpowiednią gospodarką pasieczną uwzględniającą monitoring, profilaktykę i zwalczanie chorób pszczół daje imponujące rezultaty. W pracy nad linią Galicya skupiamy się głównie na niej. Przyjęte przez nas kierunki selekcji obejmują także inne cechy ważne z punktu widzenia pszczelarza, a mianowicie: miodność, obronność, zimotrwałość, rozwój wiosenny, obniżoną skłonność do rójki. 

Metody selekcji w naszej pasiece hodowlanej

Aby uzyskać oraz utrwalić wymienione wyżej cechy, w naszych programach hodowlanych wykorzystujemy różne metody selekcji. Wartość użytkowa matek szacowana jest na podstawie użytkowości własnej, czyli fenotypu rodziny na podstawie wyników obserwacji i pomiarów np. ilości zebranego miodu, wyników pin testu, siły rodziny po zimie itp. W każdym roku tworzymy kilka grup niespokrewnionych ze sobą pomiędzy grupami matek pszczelich. Obecnie w selekcji materiału hodowlanego wykorzystujemy wyłącznie stacjonarną ocenę użytkowości. Wartość hodowlana matek oceniana jest na podstawie rodowodów przy uwzględnieniu współczynnika odziedziczalności cech. Dzięki wysokiemu współczynnikowi odziedziczalności cech, który określa, w jakim procencie genotyp, a w jakim środowisko wpływa na fenotyp danej cechy, nasze matki sprawdzają się w pasiekach w całej Polsce, również tam, gdzie występują inne warunki środowiskowe. 

Doskonalenie wielu cech jednocześnie w hodowli pszczół

Współczesne pszczelarstwo stawia wysoko poprzeczkę hodowcom matek pszczelich. Uzyskanie matek radzących sobie w warunkach zmieniającego się klimatu oraz spełniających oczekiwania pszczelarzy, wymusza konieczność doskonalenia wielu cech jednocześnie. Aby to osiągnąć, stosujemy zmodyfikowaną metodę indeksu selekcyjnego. Poszczególnym cechom przypisujemy wartość ekonomiczną stosowną do kierunku selekcji. W przypadku linii Car Galicyja najwyższe noty przypisane są do cech miodności i zachowania higienicznego. Liczba doskonalonych cech jest ograniczona do 6 (miodność przy czym nie są sobie równe.  Ponadto dla wybranych cech określony jest poziom brakowania, przykładowo rodzina o rekordowej miodności zostanie wyeliminowana, jeśli będzie wykazywała cechę agresji. 

Wyniki oceny wartości użytkowej oraz hodowlanej są dla nas podstawą do wyboru par rodzicielskich do dalszego rozrodu. Wybrane osobniki są poddawane ocenie przynależności podgatunkowej matek pszczelich na podstawie badań morfometrycznych potomstwa.