Wartość użytkowa matek pszczelich

Na wartość użytkową (hodowlaną) matki pszczelej składa się jej wartość genetyczna oraz biologiczna. Matka o wysokiej wartości biologicznej charakteryzuje się m.in.: wysoką plennością, witalnością, odpornością na choroby, atrakcyjnością dla robotnic i innymi cechami funkcjonalnymi ważnymi z punktu widzenia pszczelarza.

Jakość biologiczna matki kształtuje się już na etapie rozwoju larwalnego. Larwa mateczna otrzymuje pokarm bogatszy w cukry, który stymuluje rozwój gruczołów płciowych oraz układu nerwowego już od pierwszych godzin jej życia. Wpływa to na masę jej ciała, wielkość zbiorniczka nasiennego oraz ilość rurek jajnikowych. Dlatego wiek larwy przeznaczonej do wychowu jest jednym z kluczowych warunków wpływających na efekt.

W hodowlach takich jak nasza, gdzie wychów prowadzony jest w systemie ciągłym, czyli matki rodzą się codziennie w okresie od końca kwietnia do końca lipca, konieczne jest zapewnienie stałego dostępu do larw w wieku 12–18 h. Odpowiednie zarządzanie materiałem reprodukcyjnym powoduje, że pozyskanie dużej ilości larw potencjalnie odpowiednich do dalszego wychowu nie stanowi problemu. Ostatecznej oceny i wyboru larwy zawsze dokonują odpowiednio wykwalifikowani technicy. Larwy przekładamy na  mleczko pszczele, dzięki czemu są chętniej przyjmowane przez rodzinę wychowującą. 

Drugim ważnym czynnikiem wpływającym na wartość biologiczną matki pszczelej jest opieka w okresie, gdy larwa jest w stadium czerwiu otwartego. W tym czasie konieczne jest zapewnienie dużej ilości robotnic karmicielek, które dostarczą pożywienie. Takie warunki uzyskujemy dzięki zastosowaniu metody polegającej na wychowie w obecności matki oraz ograniczenie liczby wychowywanych mateczników do 30 sztuk w jednej rodzinie. Pełna struktura rodziny matecznej, która pełni funkcję rodziny wychowującej gwarantuje rotację karmicielek oraz ciągły dopływ pokarmu dzięki stałej ilości zbieraczek. Prowadzony przez nas monitoring przybytku w pasiekach wychowujących pozwala nam na natychmiastową reakcję i uzupełnienie deficytu pokarmu poprzez poddanie ciasta, syty lub  syropu. 

Ostatnie 7 dni cyklu hodowlanego to okres inkubacji mateczników, w którym kluczową rolę odgrywa utrzymanie stałej temperatury oraz wilgotności. W tej fazie cyklu mateczniki przetrzymywane są w inkubatorach. Stabilne warunki w okresie inkubacji powodują, że możliwe jest zachowanie naturalnej długości cyklu rozwojowego matki pszczelej, co pozytywnie wpływa na jakość rodzących się matek. 

Po urodzeniu każda matka poddawana jest ocenie. Masa, kolor oskórka oraz uszkodzenia lub inne wady oceniane są na podstawie jej wyglądu zewnętrznego. Matki z defektami są eliminowane, a te, które przeszły ocenę pozytywnie, poddawane są znakowaniu opalitkami. W pasiece staramy się korzystać z rozwiązań ekologicznych, dlatego do znakowania używamy naturalnego kleju szelakowego. Po znakowaniu każda matka umieszczana jest w klatce wysyłkowej, w której będzie przechowywana oraz transportowana wraz z pszczołami towarzyszącymi. Do klatek dopuszczamy robotnice bez uprzedniego usypiania, co pozwala im pozostać dłużej w dobrej kondycji i zapewnić matce odpowiednią opiekę.