Czynniki, które warunkują efektywność sztucznego unasieniania matek pszczelich możemy pogrupować na takie, które występują:
Na każdym etapie może dojść do strat lub obniżenia jakości matki sztucznie unasienionej.
1. Przygotowanie matek pszczelich do inseminacji:
wiek matki: największa efektywność zabiegu uzyskuje się inseminując matki w wieku od 7 do 9 dni. Młodsze matki nie mają zdolności opróżniania jajowodów z pozostałości nasienia, powoduje to wysoką śmiertelność. Inseminacja matek starszych niż 8-9 dni zwiększa ryzyko zakażenia.
przechowywanie matki: matka przeznaczona do zabiegu inseminacji powinna być przechowywana w sposób umożliwiający opiekę robotnic. Najbardziej optymalnym miejscem są uliki weselne. Powinny być wykonane ze zdrowych pszczół, mieć zapewniony dostęp do pokarmu oraz zakratowany wylotek. Matkę pszczelą umieszczamy w uliku od razu po urodzeniu lub poddajemy matecznik.
transport matki do zabiegu: matkę przeznaczoną do inseminacji, transportujemy w klateczce z możliwie dużą liczbą pszczół (zależy od wielkości klateczki) oraz pokarmem. Pszczoły muszą pochodzić z tego samego ulika w którym przechowywana była matka. W klateczce wysyłkowej mieści się około 10 – 12 robotnic. Po zabiegu matka musi wrócić do tego samego ulika z którego została zabrana. Matki przeznaczone do zabiegu należy wyjmować z ulików w godzinach porannych lub wieczornych. W innym przypadku matka może nam odlecieć.
Matki do inseminacji można przywieźć do naszej pracowni rano w dniu zabiegu lub dzień wcześniej w godzinach wieczornych. W trakcie transportu matkom należy zapewnić wentylację oraz ochronę przed promieniami słonecznymi.
2. Zabieg inseminacji:
Podczas zabiegu matki są dwukrotnie usypiane. Pierwszy raz przed zabiegiem, wówczas przekładamy matkę do klateczki bez pszczół. Drugi raz w trakcie zabiegu.
3. Opieka nad matką po zabiegu
Bezpośrednio po zabiegu matka pszczela zostaje oddana do klateczki z pszczołami. Robotnice masują jej odwłok i pomagają przeprowadzić nasienie z jajowodów do zbiorniczka nasiennego. Po odebraniu matki pszczelej unasiennionej sztucznie z pracowni należy ją niezwłocznie poddać do tej samej rodzinki z której została zabrana. Wylotek pozostawiany zakratowany do momentu rozpoczęcia przez matkę składania jaj. Matka powinna rozpocząć czerwienie około 10 dnia po zabiegu.
4. Przygotowanie trutni do inseminacji:
Trutnie przeznaczone do inseminacji powinny być dojrzałe, w dobrej kondycji i wypróżnione. Optymalny wiek trutni wykorzystywanych do zabiegu to od 14 do 21 dni od momentu urodzenia. Najlepszą kondycję oraz czyste jelita mają trutnie mające możliwość swobodnego latania. Należy pamiętać, że trutnie masowo migrują między rodzinami, w związku z tym należy zaznakować markerem bezpośrednio po urodzeniu te przeznaczone do zabiegu inseminacji.
Trutnie do zabiegu należy zbierać z rodziny nie wcześniej niż dzień przed zabiegiem lub w dniu zabiegu. Transportować należy je w obecności pszczół robotnic, które mają dostęp do pokarmu (np. ciasto cukrowe). Dobrze sprawdzają się skrzynki dwukomorowe, przedzielone siatką, uniemożliwiającą przechodzenie pszczół oraz umożliwiającą karmienie trutni. W trakcie transportu trutnie i pszczoły należy zabezpieczyć przed dostępem promieni słonecznych oraz zapewnić im wentylację.
